ترازنامه انرژی چیست و چه کاربردی دارد؟

بخش انرژی با توجه به نقش دوگانه آن در خصوص تامین انرژی و درآمد ارزی در کشور، زیربنای اصلی توسعه به شمار می آید و همواره دارای نقش بنیادی در بخش های اجتماعی و اقتصادی بوده است.

آمار و اطلاعات موجود حاکی از آن است که ارتباط معنی داری بین مصرف انرژی و رشد و توسعه اقتصادی کشور ها وجود دارد به نحوی که انرژی به عنوان یکی از عوامل تولید، تاثیر مهمی بر افزایش سطح تولید خواهد داشت. بر اساس ترازنامه انرژی که مهمترین پایگاه اطلاعاتی و منعکس کننده عملکرد دقیق تولید و مصرف انرژی است، در بسیاری از کشور ها اعم از پیشرفته و درحال توسعه به طور سالانه منتشر می شود.

تراز نامه انرژی به اصطلاح دفترچه و یا لیستی است که در آن میزان مصرف انرژی با میزان عرضه ی آن در بخش های متفاوت اقتصادی مقایسه و متعادل می شود.

ترازنامه انرژی، تبدیل انرژی اولیه به مصرف نهایی را توصیف می کند. ترازنامه حاوی ورودی های جداگانه برای تامین انرژی اولیه، تغییرات موجودی، تولید و انتقال انرژی، مصرف نهایی انرژی و مصرف غیر انرژی است.

به همین ترتیب در تراز نامه انرژی، عرضه انرژی از منابع تجدید نا پذیر و تجدید پذیر تعیین شده و به وسیله صنایع تبدیلی قسمتی از آن ها به مصرف واسطه و بقیه در بخش های گوناگون اقتصادی به مصرف نهایی می رسند.

ترازنامه انرژی شامل چه اطلاعاتی است؟

ترازنامه انرژی؛ شامل میزان عرضه، تبدیل و مصرف در بخش انرژی کشور است. ترازنامه انرژی برای هر کالا و بخش انرژی تهیه می شود. کالاهای انرژی مواد اولیه ای مانند گاز طبیعی، نفت خام، زغال سنگ سخت، انرژی های تجدیدپذیر و انرژی هسته ای هستند.

همچنین ترازنامه انرژی نشان می دهد که چه اشکالی از انرژی در داخل کشور تولید شده و چه مقدار از آن ها صادر یا وارد شده است. همچنین نشان می دهد در بخش های مختلف اقتصادی از چه نوع حامل انرژی بیشتر استفاده شده است.

در هر کشور نه تنها تنظیم ترازنامه انرژی برای تعیین رابطه بین تولید انرژی و توزیع آن در بخش های مختلف بسیار حائز اهمیت است، بلکه برای محاسبه شدت انرژی مقایسه آن با حساب محاسبات ملی مانند تولید ناخالص ملی الزامی است.

منابع انرژیهای اولیه در ترازنامه انرژی:

در ترازنامه انرژی ده نوع منبع انرژی ملاحظه می­شود که شامل موارد زیر است:

1. زغال سنگ
2. نفت خام
3. فراورده های نفتی
4. گاز طبیعی
5. برق هسته ای
6. برق آبی
7. انرژی زمین گرمایی و خورشید و  بادی
8. ضایعات قابل سوزاندن
9. برق
10. انرژی گرمایی

این منابع به دو گروه تقسیم می شوند:

منابع انرژی تجدید ناپذیر: زغال سنگ، نفت خام، گاز طبیعی

منابع انرژی تجدید پذیر: انرژی خورشیدی، زمین گرمایی، باد و چوب

همچنین منبع انرژی هسته ای چنانچه از راکتورهای هسته ای همجوشی و ترکیبی تولید شود می تواند تجدید پذیر باشد و اگر از شکافتن هسته اتم اورانیوم طبیعی باشد ، تجدید نا پذیر قلمداد می شود.

 به طور کلی می توان گفت، برای سیاست گذاری در حوزه انرژی، می بایست شناخت دقیقی از وضعیت تولید و عرضه انرژی از نظر وجود و دسترسی به انواع منابع اولیه انرژی، تولید داخلی، واردات، صادرات، تلفات و ضایعات انرژی و بالاخره مصرف انرژی تولید شده به صورت واسطه در بخش تبدیلات به صورت نهایی در بخش های مختلف فعالیت اقتصادی انجام گیرد که البته ترازنامه انرژی حاوی چنین اطلاعاتی است.